Kısmi süreli ve tam süreli iş sözleşmeleri 4857 Sayılı Kanun’un
13. Maddesinde düzenlenmiştir. 4857 Sayılı Yasanın ilgili maddesi aşağıdaki şekildedir.
“Madde 13 -
İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan
emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî
süreli iş sözleşmesidir.
Kısmî süreli
iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça,
salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye
göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya
ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye
orantılı olarak ödenir.
Emsal işçi,
işyerinde aynı veya benzeri işte tam süreli çalıştırılan işçidir. İşyerinde
böyle bir işçi bulunmadığı takdirde, o işkolunda şartlara uygun işyerinde aynı
veya benzer işi üstlenen tam süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçi esas
alınır.
İşyerinde
çalışan işçilerin, niteliklerine uygun açık yer bulunduğunda kısmî süreliden
tam süreliye veya tam süreliden kısmî süreliye geçirilme istekleri işverence
dikkate alınır ve boş yerler zamanında duyurulur.
(Ek fıkra:
29/1/2016-6663/21 md.) Bu kanunun 74 üncü maddesinde öngörülen izinlerin
bitiminden sonra mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay
başına kadar bu maddeye göre ebeveynlerden biri kısmi süreli çalışma talebinde
bulunabilir. Bu talep işveren tarafından karşılanır ve geçerli fesih nedeni
sayılmaz. Bu fıkra kapsamında kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk
için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam zamanlı çalışmaya dönebilir.
Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin tam zamanlı çalışmaya başlaması durumunda
yerine işe alınan işçinin iş sözleşmesi kendiliğinden sona erer. Bu haktan
faydalanmak veya tam zamanlı çalışmaya geri dönmek isteyen işçi işverene bunu
en az bir ay önce yazılı olarak bildirir. Ebeveynlerden birinin çalışmaması
hâlinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamaz. Üç yaşını
doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferiden evlat edinenler de
çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren bu haktan faydalanır.
(Ek fıkra:
29/1/2016-6663/21 md.) Beşinci fıkra kapsamında hangi sektör veya işlerde kısmi
çalışma yapılabileceği ile uygulamaya ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.”şeklindedir.
Kısmi Süreli İşçinin
kıdem tazminatı nasıl hesaplanır ?
Yasal düzenleme gereği, işçinin çalışmış olduğu her bir tam
yıl karşılığı işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenecektir. Kısmi
süreli çalışan işçilerde kıdem tazminatına esas süre hesaplaması yönünden, tam
süreli çalışanlardan bir farkı bulunmamaktadır. Yani kısmi süreli çalışan işçi
5 yıl kısmi süreli çalışmış ise, 5 yıllık kıdemi karşılığı tazminata hak
kazanacaktır.
Kısmi Süreli İşçinin Kıdem
Tazminatına Esas Ücreti Nasıl Tespit Edilir ?
Kıdem tazminatının hesaplamasında esas alınacak ücret
bakımından tam süreli çalışan işçi ile kısmi süreli çalışan işçinin hesabının
ayrı yapılması gereklidir. Kısmi süreli çalışan işçiye çalışmış olduğu süre
karşılığında ödenen ücret tutarı, aylık ortalama ücret tutarı ile orantılama
yapılarak davacının en son aylık ücreti tespit edilir ve bu tespit edilen ücret
üzerinden kısmi süreli çalışanın kıdem tazminatı hesaplanır. Çalışmasının ilk 5
yılı tam süreli, sonraki 5 yılı kısmi süreli olan bir işçiyi örnek verecek
olursak;
Haftada 3 gün işe giden kısmi süreli çalışan ayda 15 gün
çalışmış ve karşılığında da 1.200,00 TL ücret almış ise, davacının son aylık
ücreti 1.200,00 TL olduğundan, davacının kısmi süreli çalıştığı dönem karşılığı
hak edebileceği kıdem tazminatı bu tutar üzerinden hesaplanmalıdır. Kısmi süreli
son 5 yılın tazminatı 5*1200=6.000,00 TL yapmaktadır.
Tam zamanlı çalıştığı ilk 5 yıllık tazminatı ise; davacının
günlük ücreti 1.200/15=80,00 TL olmaktadır. Davacının 30 günlük ücreti ise 30*80,00
TL = 2.400,00 TL olmaktadır. Bu şekildeki ilk 5
yılın tazminatı da en son tespit edilen 2.400,00 TL üzerinden hesaplanmalıdır. 5*2.400
= 12.000,00 TL yapmaktadır.
Bu durumda tam ve kısmi süreli çalışan
işçinin 10 yıllık kıdem tazminatı 5+5 , 6.000 + 12.000 = 18.000 TL yapacaktır.
Bu hesaplamadan kanuni vergi kesintileri yapılarak ödenecek net tazminat tespit
edilebilecektir.